E1 TMHMA

 

Πούλιος Ιωάννης, δάσκαλος Σχολ. Έτος 2010-2011

 

Πραγματοποιείται το πρόγραμμα «Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης» του Εθνικού  Κέντρου Βιβλίου και στα πλαίσιά του θα γίνουν δραστηριότητες που θα μυήσουν τους μαθητές στην ανάγνωση και θα ενισχύσουν τη σχέση τους με το βιβλίο (μέσω παιχνιδιών, διαλόγου, ανταλλαγής απόψεων). Σκοπός να δημιουργηθούν αναγνώστες με κριτική σκέψη, να αναδειχθεί ότι εκτός από γνώσεις η ανάγνωση προσφέρει αισθητική απόλαυση, ευχαρίστηση, δυνατές συγκινήσεις, να προσφερθεί η δυνατότητα για ανάπτυξη δεξιοτήτων (όπως η επιλογή βιβλίων, η διαδικασία παρουσίασης, η ανταλλαγή απόψεων, ο ομαδικός τρόπος εργασίας κλπ).

 

Α’ ΣΚΕΛΟΣ ΣΚΥΤΑΛΟΔΡΟΜΙΑΣ - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ

 

Οι παρουσιάσεις των βιβλίων γίνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς, όποτε ένα παιδί ή μια ομάδα παιδιών έχουν διαβάσει κάποιο βιβλίο και είναι έτοιμα να το παρουσιάσουν.

 

Σε αυτή τη φάση επιδιώκουμε τα παιδιά:

 

• Να επεξεργαστούν δημιουργικά τα ερεθίσματα που τους πρόσφερε η ανάγνωση, ώστε να έρθουν ακόμη πιο κοντά στο βιβλίο.

• Να μοιραστούν με τους συμμαθητές τους την ευχαρίστηση που ένιωσαν διαβάζοντας κάποιο βιβλίο.

• Να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των συνομηλίκων τους για την ανάγνωση κάποιων βιβλίων.

Και τελικά Να διαβάσουν όσο περισσότερα παιδιά γίνεται, όσο πιο πολλά βιβλία γίνεται.

Τα παιδιά μπορούν να παρουσιάζουν τα βιβλία που διαβάζουν με πολλούς τρόπους, ατομικά ή ομαδικά, εφ’ όσον το συγκεκριμένο βιβλίο έχει διαβαστεί από περισσότερα παιδιά. Η παρουσίαση κάθε βιβλίου ξεκινά πάντα με μια σύντομη αναφορά του παιδιού ή της ομάδας που το διάβασε στο περιεχόμενο του βιβλίου. Αν πρόκειται για λογοτεχνικό βιβλίο, η αναφορά στην πλοκή του είναι προτιμότερο να μην περιλαμβάνει την τελική έκβασή της, προκειμένου να ενταθεί το ενδιαφέρον των υπολοίπων παιδιών και να παρακολουθήσουν την παρουσίαση του βιβλίου.

Οι παρακάτω ενδεικτικοί τρόποι παρουσίασης βιβλίων μπορούν να συνδυαστούν, να προσαρμοστούν ή και να εμπλουτιστούν σύμφωνα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε βιβλίου και σύμφωνα με τις ανάγκες της τάξης:

 

• Συμπλήρωση εντύπου βιβλιοπαρουσίασης

 

• Ανάγνωση συγκεκριμένου αποσπάσματος που προκάλεσε στον αναγνώστη γέλιο ή συγκίνηση ή του θύμισε προσωπική εμπειρία.

 

• Συζήτηση για τους ήρωες του βιβλίου (Τι θα έκανα στη θέση τους; Ποιον θα ήθελα ή δεν θα ήθελα για παρέα; Μια υποθετική συζήτηση μεταξύ των ηρώων για κάποιο επεισόδιο. Παίρνω μια φανταστική συνέντευξη από έναν ήρωα. Φτιάχνω ένα πορτραίτο τους και εντοπίζω στοιχεία του χαρακτήρα τους).

 

• Κατασκευή διαφημιστικής αφίσας ή άλλου εξωφύλλου για το βιβλίο.

 

• Κατασκευή χάρτη / μακέτας με τους τόπους εξέλιξης της δράσης.

 

• Εικονογράφηση με συνοδεία επεξηγηματικών προτάσεων μέρους ή των σημαντικότερων επεισοδίων του βιβλίου.

 

• Θεατρικό παιχνίδι με θέμα ένα επεισόδιο ή όλο το βιβλίο.

 

• Πραγματοποίηση πειράματος ή κατασκευής που περιγράφεται στο βιβλίο.

 

• Παρουσίαση υλικού που έχει συγκεντρωθεί, σχετικού με κάποιο από τα θέματα που αναφέρονται στο βιβλίο.

 

•  Δημιουργία ελεύθερων κειμένων εμπνευσμένων από το βιβλίο.

 

• Δραστηριότητες σύγκρισης, συσχέτισης, ανάμειξης μοτίβων, θεμάτων, ηρώων ανάμεσα σε δυο ή περισσότερα βιβλία.

 

Καθ’ όλη τη διάρκεια της Σκυταλοδρομίας συγκεντρώνουμε το υλικό των παρουσιάσεων για να μπορούμε να το παρουσιάσουμε όποτε και με όποιο τρόπο συμφωνήσουμε σε συνεργασία με τους μαθητές μου.

 

Β’ ΣΚΕΛΟΣ ΣΚΥΤΑΛΟΔΡΟΜΙΑΣ

 

ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΕ ΟΜΑΔΕΣ

 

Αυτό το σκέλος του παιχνιδιού δεν είναι υποχρεωτικό να πραγματοποιηθεί. Ωστόσο η πραγματοποίησή του μπορεί να αναπτύξει την άμιλλα ανάμεσα σε δύο ομάδες παιδιών και έτσι να παρακινηθούν περισσότερα παιδιά να διαβάσουν περισσότερα βιβλία. Επίσης θα δώσει την ευκαιρία στα παιδιά να συνειδητοποιήσουν πως διαφορετικοί αναγνώστες του ίδιου βιβλίου το κατανοούν διαφορετικά, ανάλογα με την προσωπική τους ιστορία, τη φαντασία και την αναγνωστική τους εμπειρία. Το Β’ σκέλος της Σκυταλοδρομίας μπορεί να παιχτεί ανάμεσα σε δύο ομάδες παιδιών της ίδιας τάξης ή δύο διαφορετικών τάξεων του ίδιου ή και άλλου σχολείου. Προσφέρεται για συνεργασία και επικοινωνία με σχολεία άλλης σχολικής

περιφέρειας. Τα συγκεκριμένα βιβλία πάνω στα οποία θα βασιστεί το παιχνίδι ανάμεσα στις δύο ομάδες πρέπει να είναι τουλάχιστον πέντε. Τα πέντε αυτά βιβλία πρέπει να διαβαστούν στη διάρκεια των δύο πρώτων τριμήνων, το καθένα από τουλάχιστοντρία παιδιά. Κατά τη διάρκεια όμως του παιχνιδιού είναι απαραίτητο να

ενθαρρυνθούν και τα άλλα παιδιά να διαβάσουν όσο περισσότερα από αυτά τα πέντε βιβλία μπορούν για να ενισχύσουν την ομάδα τους.

.Δημιουργία προτάσεων για δραστηριότητες:

 

Τα παιδιά που διάβασαν το ίδιο βιβλίο, αναλαμβάνουν να προτείνουν δραστηριότητες σχετικές με το συγκεκριμένο βιβλίο. Οι δραστηριότητες πρέπει να είναι διαφορετικών ειδών. Ο ρόλος μου σε αυτή τη φάση είναι να παρακινήσω τους  μαθητές μου να συζητήσουν τις δραστηριότητες που θα προτείνουν. Μπορώ να τους  δώσω κάποιες ιδέες για πιθανές δραστηριότητες και θα παρακολουθήσω τη

διαδικασία χωρίς να παρεμβαίνω, εάν δεν το ζητήσουν οι ίδιοι. Πρέπει να έχουμε συμφωνήσει από πριν πότε, δηλαδή ύστερα από πόσες εβδομάδες, οι ομάδες θα ανταλλάξουν τις προτάσεις τους. Πάντως οι δραστηριότητες που προτείνονται πρέπει να επιτρέπουν και σε άλλα παιδιά που δεν συμμετείχαν αρχικά στην ομάδα, εφόσον το θελήσουν, να διαβάσουν κάποια βιβλία και τελικώς να συμμετάσχουν στο παιχνίδι.

 

Παραδείγματα δραστηριοτήτων:

 

• Σταυρόλεξα, κρυπτόλεξα με ονόματα ηρώων, τοποθεσιών, ή άλλων χαρακτηριστικών του βιβλίου.

• Αντιστοιχίσεις: Ποιος είπε τι; Ποιος κάνει τι;

• Αναζήτηση σωστής σειράς: να μπουν στη σειρά οι τίτλοι κεφαλαίων ή χαρακτηριστικά αποσπάσματα του βιβλίου με τη μορφή ιστορικής γραμμής.

• Παρουσίαση χαρακτηριστικών αποσπασμάτων με παντομίμα. Η άλλη ομάδα καλείται να μαντέψει τον τίτλο του βιβλίου.

• Κατασκευή επιτραπέζιου παιχνιδιού με στοιχεία από το περιεχόμενο του βιβλίου.

• Κατασκευή παζλ εικόνων ή χαρακτηριστικών αποσπασμάτων του βιβλίου.

• Αναγνώριση των ηρώων του βιβλίου μέσα από σειρά προφορικών ερωτήσεων στις οποίες η απάντηση του παίκτη μπορεί να είναι μόνο «ναι» ή «όχι».

• .Δημιουργία αινιγμάτων με ονόματα ηρώων, τοποθεσιών, ή άλλων χαρακτηριστικών του βιβλίου.

• Δημιουργία εξωφύλλου χωρίς τον τίτλο. Η άλλη ομάδα καλείται να μαντέψει τον τίτλο του βιβλίου.

• Ζωγραφική ηρώων, επεισοδίων, τόπων, ή άλλων χαρακτηριστικών θεμάτων του βιβλίου και αναγνώριση από την άλλη ομάδα του τίτλου του βιβλίου.

• Σκιαγράφηση χαρακτήρων, τεκμηρίωση: Η μία ομάδα δίνει χαρακτηριστικά της προσωπικότητας κάποιου ήρωα ή πληροφοριακά στοιχεία για

ένα θέμα, και η άλλη ομάδα αναζητά αποσπάσματα που τα τεκμηριώνουν.

• .Δραστηριότητες σύγκρισης, συσχέτισης, ανάμειξης μοτίβων, θεμάτων, ηρώων ανάμεσα σε δυο ή περισσότερα βιβλία. Συμπλήρωση προτάσεων του τύπου:

Όταν ο Α του ενός βιβλίου συνάντησε τον Β του άλλου βιβλίου… Η Χ τότε γέλασε πολύ γιατί… Μόλις ο Α έμαθε το Β, αναρωτήθηκε….Όταν ο Ψ έλεγε τα Χ,

σκεφτόταν…

• Γνώμη για κάποιο συμβάν ή ήρωα.

• Και οποιαδήποτε άλλη ιδέα προκύπτει από ένα συγκεκριμένο βιβλίο ή από τις ιδέες της παρουσίασης βιβλίων που προαναφέρθηκαν και είναι κατάλληλη για

το συγκεκριμένο βιβλίο.

Αυτές οι δραστηριότητες προτείνονται από κάθε ομάδα με τη μορφή «ερωτηματολογίου» ή θεμάτων που η άλλη ομάδα θα πρέπει να απαντήσει και να παρουσιάσει όταν οι δύο ομάδες θα συναντηθούν και θα συναγωνισθούν. Μετά τη δημιουργία του «ερωτηματολογίου» πρέπει τα παιδιά να φτιάξουν ένα σχέδιο «απαντήσεων». Κάθε ομάδα δηλαδή, σε συνεργασία με το δάσκαλο αναλαμβάνει να απαντήσει στις δραστηριότητες που πρότεινε ( ερωτήσεις, παιχνίδια, κατασκευές κ.λ.π) ώστε να διορθωθούν πιθανές ατέλειες. Είναι ευνόητο ότι οι ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου και κυρίως οι ανοιχτές ερωτήσεις ή δραστηριότητες επιδέχονται περισσότερες απαντήσεις. Ανταλλαγή προτάσεων και προετοιμασία κάθε ομάδας Οι δύο ομάδες ανταλλάσσουν τα «ερωτηματολόγιά» και ορίζεται από κοινού

η ημέρα και ο χώρος που θα συναντηθούν, για να παρουσιάσουν τις δραστηριότητες τους και να γίνει σχετική συζήτηση. Σε κάθε περίπτωση πρέπει και πάλι να προβλεφθεί χρόνος ώστε να μπορέσουν

όποια παιδιά το επιθυμήσουν να διαβάσουν, έστω και σε αυτή τη φάση, κάποιο από τα βιβλία. Κάθε ομάδα παιδιών αναλαμβάνει να απαντήσει στις ερωτήσεις και να αναπτύξει τις δραστηριότητες που σχετίζονται με τα βιβλία που έχει διαβάσει. Αν κάποιο παιδί έχει διαβάσει περισσότερα βιβλία, βοηθά τις αντίστοιχες ομάδες. Τα συγκεκριμένα βιβλία βρίσκονται στη διάθεση των παιδιών, ώστε να μπορούν να ανατρέχουν σε αυτά, εάν τα χρειαστούν για να υλοποιήσουν τις δραστηριότητες.

 

Συνάντηση των δυο ομάδων

 

Για την ημέρα που έχει οριστεί η συνάντηση των ομάδων, θα ήταν προτιμότερο η συγκεκριμένη αίθουσα να έχει διαμορφωθεί και να έχει διακοσμηθεί με το υλικό των παρουσιάσεων του Α’ σκέλους της Σκυταλοδρομίας, ώστε να προβληθεί η δουλειά των παιδιών και να δοθεί παράλληλα ένας εορταστικός χαρακτήρας στη συνάντηση. Κάθε ομάδα με τη σειρά της παρουσιάζει τις δραστηριότητές της στην άλλη. Καλό θα ήταν να υπάρξει μέριμνα, ώστε η παρουσίαση των δραστηριοτήτων να αποτελέσει την ευκαιρία για γόνιμη ανταλλαγή ιδεών και προβληματισμών, καθώς και για την έκφραση συναισθημάτων γύρω από την κοινή εμπειρία, την ανάγνωση των βιβλίων. Στο τέλος της συνάντησης θα ήταν χρήσιμο να κρίνουν οι δάσκαλοι ποια ομάδα έδωσε τις περισσότερες και πιο εύστοχες «απαντήσεις» και να το συζητήσουν με τα παιδιά.